Goed onderwijs is de kernopdracht van elke school. Het is onze missie om kinderen de maximale leerwinst, leervermogen en leermotivatie te bieden. Maar hoe kunnen we dit bereiken in een snel veranderende samenleving, waar lerarentekorten, systeemveranderingen en andere uitdagingen aan de orde van de dag zijn? En wat kunnen onderwijsbestuurders doen om de onderwijskwaliteit daadwerkelijk te verbeteren?
In een snel veranderende maatschappij, waarin lerarentekorten en veranderingen in onderwijssystemen en leerling populatie aan de orde van de dag zijn, rijzen er vragen over de praktische vertaling van onderwijskwaliteit naar de dagelijkse klassensituatie. Hoe kunnen schoolleiders inzicht krijgen in de leskwaliteit van hun leerkrachtenteam? En hoe kunnen zij dit omzetten in een verbeterplan dat duurzame vooruitgang van het onderwijs stimuleert? De sleutel om deze vragen te vertalen naar een antwoord ligt in het ontwerpen van een krachtige leeromgeving voor leerlingen die zich richt op differentiatie en het ondersteunen van zelfsturende vaardigheden. Leerkrachten spelen hierin een cruciale rol.
Leerkrachten en schoolleiders herkennen de belangrijke kenmerken van onderwijskwaliteit die inspecteurs waarnemen en zijn vastberaden om het maximale potentieel van ieder kind te benutten. Zij hebben behoefte aan concrete handvatten om dit in hun dagelijkse praktijk vorm te geven. Onderwijsbestuurders op hun beurt zijn verantwoordelijk voor de onderwijskwaliteit op hun scholen. Het is van belang dat zij zicht hebben op hoe schoolleiders leidinggeven aan onderwijskwaliteit. Er is nog weinig bekend over welke aanpak bestuurders hanteren om de onderwijskwaliteit te waarborgen en wat het effect van hun handelen daadwerkelijk is.
Duurzame verbetering
Er komt veel kijken bij het verbeteren van de onderwijskwaliteit op school/organisatieniveau. De school als organisatie en al haar organisatieonderdelen zijn systemen die onderling samenhangen, elkaar beïnvloeden en voortdurend in contact staan met de omgeving. Het formuleren van effectieve beleidsdoelen, het bepalen van het niveau van betrokkenheid en consistentie en het creëren van een heldere visie zijn cruciaal voor duurzame verbetering. Een grondige analyse van de organisatie is belangrijk om vast te stellen waar het werkelijke probleem ligt en waar invloed moet worden uitgeoefend om de kwaliteit te verbeteren.
Het kan bijvoorbeeld zijn dat het verbeteren van de leskwaliteit niet alleen gericht moet zijn op het verbeteren van het didactisch handelen, maar ook op andere aspecten zoals kwaliteitsbeleid, organisatie-inrichting, borging of professionele cultuur. Een nulmeting op zowel organisatie-, school- en groepsniveau maken inzichtelijk op welke aspecten ingezet moet worden zodat de juiste stappen planmatig kunnen worden ingezet. De analyse en nulmeting geeft inzicht in de aspecten waarop ingezet moet worden. Dit inzicht zorgt voor overzicht en verbinding en helpt om samen te werken aan verbetering van de onderwijskwaliteit.
Integrale aanpak
De Management Tool Onderwijskwaliteit (MTO) is een implementatiemethodiek voor het verbeteren van de leskwaliteit. Het stelt onderwijsbesturen in staat om te monitoren op welke manier scholen de kwaliteit van de lessen managen en hoe de school presteert op het gebied van leskwaliteit.
De MTO is een instrument dat gebruikt kan worden om een analyse te maken van de onderwijskwaliteit van de school en een verbeterplan op te stellen om de ambities van de school te realiseren of de resultaten op één of meerdere vakgebieden te verbeteren. Het biedt scholen en onderwijsprofessionals richtlijnen om de leskwaliteit te verbeteren en de basisvaardigheden op orde te brengen. De MTO vormt de verbindende schakel tussen de onderwijskundige koers, het beleid en het didactisch handelen in de klas. De MTO introduceert niet een nieuwe manier van werken, maar is helpend bij het analyseren van de bestaande onderwijskwaliteit. Hierbij wordt gebruikt gemaakt van de bestaande instrumenten, methodieken en het beleid van de schoolorganisatie. De analyse geeft handvatten voor het vertalen naar concrete stappen voor duurzame verbetering van de leskwaliteit.
Meer dan cijfers
De Management Tool Onderwijskwaliteit begint altijd met een analyse en nulmeting. Hierbij wordt gekeken naar de kennis, vaardigheden, begrip, betrokkenheid en professionele leercultuur van het personeel maar ook naar de ambities, doelen, resultaten en aansturing van de organisatie. Op basis hiervan wordt een analyse van de organisatie en het team gemaakt, wat inzicht geeft in de positie van het team als geheel ten opzichte van individuele medewerkers, en wat dit vraagt van het (situationeel) leiderschap binnen de organisatie.
Het meten van onderwijskwaliteit gaat verder dan enkel cijfers en prestatie-indicatoren. Een duurzame kwaliteitscultuur betekent dat scholen een integrale benadering hanteren voor brede onderwijskwaliteit. Het gaat niet alleen om wat het onderwijs beoogt te bereiken, maar ook om de manier waarop die doelstellingen worden gerealiseerd. Hierbij is het essentieel dat scholen zich blijven verbinden met hun visie, strategische koers en curriculum.
Onderwijsontwerp: De sleutel tot effectief leren
De monitor leskwaliteit identificeert vijf belangrijke kenmerken voor effectief leren tijdens de les: lesklimaat, klassenmanagement, instructie, afstemming en zelfregulerend leren. De rol van de leerkracht in de kwaliteit van het onderwijs is essentieel. Een krachtige leeromgeving waarin leerlingen optimaal kunnen leren vraagt van leerkrachten om voortdurend de effectiviteit van hun aanpak te evalueren om zo te bepalen of leerlingen daadwerkelijk aan het leren zijn. Onderwijs gaat niet alleen om het overbrengen van de leerstof, maar ook over aansluiten bij de behoeften van de leerlingen en hen actief betrekken bij hun eigen leerproces. Een van de grootste uitdagingen bij het ontwerpen van onderwijs is het creëren van een samenhangend geheel van lessen, lesreeksen of jaarprogramma’s. Bij het ontwerpen van hun onderwijs is het belangrijk dat leerkrachten begrip hebben van de visie, het onderwijsconcept en het curriculum. Dit stelt hen in staat om het onderwijsconcept effectief toe te passen en te verbinden met de onderwijsdoelen, leerlingen en methodes die ze gebruiken.
Het werken aan leerwinst, leervermogen en leermotivatie van kinderen vraagt van leerkrachten dat zij helder voor ogen hebben wat ze de leerlingen willen leren en hoe ze dat willen doen.
Leiderschap in dialoog
In de zoektocht naar duurzame verbeteringen in het onderwijs, is een integrale aanpak essentieel. Het gesprek tussen onderwijsbestuurders en schoolleiders speelt hierbij een centrale rol. Van belang is dat deze dialoog zich toespitst op hoe schoolleiders leidinggeven aan onderwijskwaliteit en de diversiteit tussen leerkrachten beheren. De Management Tool Onderwijskwaliteit (MTO) is een instrument voor onderwijsbesturen, waarmee zij gericht het gesprek kunnen voeren over hoe schoolleiders leidinggeven aan verbetering van de onderwijskwaliteit. De MTO helpt bestuurders een brug te slaan tussen onderwijskundige doelen, beleid en de daadwerkelijke vertaling naar het didactische handelen in de klas.
Middels het voeren van het goede gesprek met alle betrokkenen binnen en rondom de school werk je toe naar een professioneel lerende gemeenschap met een gezamenlijke focus op duurzame verbetering van onderwijskwaliteit.
Ondersteuning voor scholen
De Management Tool Onderwijskwaliteit vormt de verbindende schakel tussen de onderwijskundige koers, het beleid, en het didactisch handelen in de klas. Het biedt scholen concrete richtlijnen om de leskwaliteit te verbeteren en basisvaardigheden op orde te brengen. Door in te zetten op een brede analyse op organisatie-, school- en groepsniveau, helpt de MTO scholen bij het plannen van de juiste stappen voor duurzame verbetering van de leskwaliteit. Door het schoolbreed implementeren van de MTO werken besturen en scholen toe naar een professioneel lerende gemeenschap, waar het goede gesprek met betrokkenen centraal staat. De MTO geeft inzicht, verbindt en ondersteunt scholen bij het realiseren van hun onderwijsambities en het optimaliseren van de leerervaring voor elke leerling.
Onderdelen van de MTO zoals de nulmeting zijn ook los in te zetten. Op basis van de vraag van de school wordt een maatwerktraject gemaakt.
Meer informatie? Neem contact op met Irene Loonstra onderwijsadviseur bij Edunamics. Mail irene.loonstra@edunamics.nl of telefonisch op 0651919795
